Wist je dat ?
* Je levensstijl een belangrijke invloed heeft op de expressie van je genen, het speelt een belangrijke rol bij je risico om ziekten zoals kanker te ontwikkelen.
'Het is niet ondenkbaar dat de levensstijl van onze grootouders invloed heeft op onze gezondheid' Knack 3/2/2020
* Wijn in heel veel gevallen dierlijke producten bevat ? " Zorgt vegan wijn voor een revolutie in de wijnindustrie?"
https://eostrace.be/artikelen/zorgt-vegan-wijn-voor-een-revolutie-in-de-wijnindustrie
* Er geen verband is tussen aluminium in vaccins en autisme. We nemen dagelijks veel grotere hoeveelheden aluminium op via de lucht die we in ademen en ons voedsel. De Wereldgezondheidsorganisatie noemt de anti-vaxxers terecht één van de grootste bedreigingen voor onze gezondheid.
* Je zelf ook toegang hebt tot wetenschappelijke opleidingen in "Whole Food Plant Based Nutrition"
https://nutritionstudies.org/courses/plant-based-nutrition/
Lezingen over voeding en gezondheid gegeven aan The George Washington University School of Medicine and Health Sciences door the Physicians Committee for Responsible Medicine. (toegankelijk voor gezondheidswerkers)
* Borstkankerscreening is niet altijd een goede zaak. Laat je goed informeren vooraleer je je laat screenen. Artikel De Standaard 16/3/2019
De Vlaamse overheid zet al jaren fors in op bevolkingsonderzoeken om kanker op te sporen. Zo kan u zich als burger gratis laten screenen op borstkanker, baarmoederhalskanker en dikkedarmkanker. 'Vroegtijdige opsporing verhoogt de kans op genezing aanzienlijk', zo klinkt de positieve boodschap op de website van de overheid. 'Maar dat hele verhaal van screening is veel complexer dan deze ene boodschap', zeggen prof. Dirk Ramaekers, medisch directeur van het Jessa Ziekenhuis in Hasselt en prof. Ann Van den Bruel, professor huisartsengeneeskunde aan de KUL en zelf huisarts in Antwerpen. Beiden nemen ze vandaag deel aan het symposium 'Zin en onzin van preventie en screening' in het Jessa Ziekenhuis in Hasselt.
Screenen heeft dus niet alleen zin. Wat is de grootste onzin die rond screening bestaat?
Ann Van den Bruel: 'In de hoofden van heel wat mensen staat screening gelijk aan preventie, het voorkomen van een ziekte. Maar dat is natuurlijk onzin. Bij screening ga je bij een persoon die nog geen symptomen heeft, actief zoeken naar het begin van een ziekte. Sommige van die beginnende kankers zetten niet door en zouden nooit aan het licht komen zonder screening. Een screening gaat er dus niet voor zorgen dat je minder kans hebt om kankerpatiënt te worden, integendeel. De kans gaat net verhogen.'
Dirk Ramaekers: 'Bij screenings worden nog al snel de voordelen belicht, terwijl er toch ook heel wat nadelen kunnen zijn. Dat willen we tijdens ons symposium extra in de verf zetten.'
Laten we beginnen met de voordelen. Welk bevolkingsonderzoek van de drie kankers levert de beste resultaten op?
Van den Bruel: 'Puur cijfermatig heeft de baarmoederhalskankerscreening het meeste effect. De daling van de sterfte door baarmoederhalskanker zou door de screening zeventig procent bedragen. Bij borstkankersterfte is er een daling van 20 procent, bij dikkedarmkanker is dat 10 procent.'
Door te screenen gaan we minder snel sterven, zo lijkt het. Maar zo simpel is het dus niet. Wat zijn de nadelen bij screening?
Van den Bruel: 'Eén van de grote nadelen bij screenings zijn de vals positieven resultaten, waarbij iemand positief op kanker test, maar uiteindelijk toch geen kanker blijkt te hebben. Dat is een kortdurend nadeel. Veel problematischer zijn de overdiagnoses. Dat wil zeggen dat de kanker zonder screening nooit aan het licht was gekomen. We gaan dus mensen ingrijpend behandelen voor een kanker met straling of chemo terwijl dat eigenlijk niet nodig was. Omdat ze uiteindelijk toch niet aan die kanker dood zouden zijn gegaan en zelfs niet zouden gemerkt hebben dat die kanker er was'
Ramaekers: 'Daarnaast heb je kleine, beginnende kankers die spontaan zouden gaan verdwijnen. Zonder screening was er dus nooit sprake geweest van die kanker. Toch gaan we deze mensen behandelen. En je mag niet vergeten dat er geen enkel onderzoek is dat geen enkel nadeel of complicatie met zich meebrengt. Erger nog: het is zeldzaam maar zo'n nodeloze behandeling kan in het ergste geval zelfs tot een overlijden leiden.'
Van den Bruel: 'Screening is dus geen naïef verhaal van baat het niet dan schaadt het niet. Het schaadt altijd. En soms zijn er ook baten.'
Zijn de bevolkingsonderzoeken dan geen goede zaak?
Van den Bruel: 'De overheid gaat ervan uit dat screening een voordeel biedt voor de bevolking in zijn totaliteit. Maar ik denk dat het vooral belangrijk is dat bij de keuze voor een screening het individu centraal staat. Voor het individu kan een screening wel heel anders uitdraaien. Als jij diegene bent die sterft tijdens een onderzoek van de dikkedarm, die bedoeld is om darmkanker op te sporen, dan trek jij wel dat vreselijke lot. Terwijl iemand anders het mooie lot kan trekken waarbij er iets gevonden wordt en de persoon genezen kan worden. Je zou dus kunnen zeggen dat voor een bevolking die screening nuttig kan zijn, maar dat het individu hierbij wel een dure prijs kan betalen.'
Mag ik u een persoonlijke vraag stellen, mevrouw Van den Bruel. Als u de leeftijd van 50 jaar hebt bereikt, gaat u zich dan op borstkanker laten screenen?
Van den Bruel: 'Ik ga dat niet doen.'
Waarom niet?
Van den Bruel: 'Ik wil vrouwen zeker niet afraden om een mammografie te laten maken, maar ik vind dat je goed de voor- en nadelen moet afwegen. En persoonlijk vind ik dat de voordelen niet opwegen tegen de nadelen.'
Legt u dat eens uit?
Van den Bruel 'De overdiagnose bij borstkanker is zodanig groot, dat ik dat risico niet wil nemen. Ik zal wel zien wat er met mij gebeurt. En als er symptomen van borstkanker bij mij zouden opduiken, hoop ik dat ik er met de beste behandeling zal doorkomen. Dat is mijn afweging, maar ik kan er perfect mee leven dat patiënten van mij een andere keuze maken.'
Als vrouwen massaal zouden stoppen met screenen, krijg je dan niet fors meer borstkankers in een vergevorderd stadium?
Van den Bruel: 'Dat zou je denken, maar dat is niet zo. Voor de invoering van de screening wisten we hoeveel kankers er waren en hoeveel kankers al uitgezaaid waren op het moment van diagnose. Sinds de start van de screenings is het aantal borstkankers met 30 procent gestegen. Maar het aantal uitgezaaide kankers bij diagnose is hetzelfde gebleven. We hadden gehoopt door vroeger te gaan detecteren de zware, uitgezaaide kankers terug te dringen, maar dat is niet gebeurd. Wat er wel gebeurd is, is dat we veel meer zogenaamde makke, weinig agressieve kankers hebben opgespoord, die we ook zijn gaan behandelen. Maar aan het echte probleem is er dus eigenlijk niets veranderd.'
Begrijpt u het als mensen, ondanks de nadelen, toch volop voor een screening willen gaan?
Van den Bruel: 'Ik heb daar begrip voor, ja. Mensen hebben natuurlijk schrik om dood te gaan en zeker aan kanker. Mijn moeder is gestorven aan borstkanker. Dat wil ik nooit meemaken, hoor ik vrouwen wel eens zeggen. Als die vrouw vervolgens voor een screening kiest, heeft ze meer kans om een borstkankerpatiënt te worden, maar minder kans om aan borstkanker te sterven. Dat is een keuze die je als patiënt moet maken. Maar wetenschappelijk gezien gaat die vrouw door zich te laten screenen geen enkele garantie krijgen dat ze langer gaat leven.'
Leg je niet een te grote verantwoordelijkheid bij de patiënt als die moet beslissen of hij zich laat screenen of niet?
Ramaekers: 'Je hoort patiënten wel eens zeggen: Jullie zijn toch allemaal mensen die daar zoveel jaren voor gestudeerd hebben. Waarom kunnen jullie niet voor mij beslissen? Wij, als artsen, kunnen wel uitleg geven, maar de uiteindelijke beslissing ligt toch bij de patiënt. Daarom is het zo belangrijk dat we de patiënten goed inlichten: via de huisarts maar ook online.'
Wordt er bij de bevolkingsonderzoeken genoeg verteld over de nadelen?
Ramaekers: 'Ik merk toch nog altijd dat bij de communicatie over screenings vooral de positieve kant wordt belicht.'
Van den Bruel: 'Dat klopt, al is er gelukkig toch al wat verbetering in zicht. Als je vijf jaar geleden een brief in de bus kreeg om aan screening deel te nemen, dan werd daar met geen woord gerept over de nadelen. Nu worden die gelukkig wel al vermeld, zij het nog altijd heel beknopt. Daarom dat er volgens mij ook een grote verantwoordelijkheid ligt bij de huisartsen dat zij goede informatie geven over wat nu precies de voor- en nadelen van een screening zijn.'
Wat zijn de kosten van al die bevolkingsonderzoeken die de overheid organiseert?
Van den Bruel: 'Dat gaat zeker om vele miljoenen euro's per kanker.'
Is dat verantwoord?
Ramaekers: 'Voor dikkedarmkanker en baarmoederhalskanker is dat waarschijnlijk wel te verantwoorden, maar voor borstkanker kan je daar vragen bij stellen.'
Als de borstkankerscreening zo onder druk staat. Waarom voeren we die dan niet gewoon af?
Van den Bruel: 'Ik denk dat dat politiek heel moeilijk ligt. Mensen hebben van de overheid dertig jaar lang moeten horen dat ze hun borsten moeten laten screenen. Herinner u nog de affichecampagnes waarbij BV's opriepen om naar uw borsten te laten kijken. Nu dan gaan zeggen: Sorry, het was misschien toch niet zo'n goed idee, we gaan er mee stoppen. Dat ligt natuurlijk heel moeilijk. Daarnaast is er met die screenings ook veel geld gemoeid en verschaffen ze heel wat werk. Het is dus niet zo gemakkelijk terug te draaien. Al denk ik wel dat de borstkankerscreening in de toekomst zal evolueren. Nu wordt er enkel gescreend op leeftijd, maar ik denk dat we in de toekomst veel meer op risico gaan screenen.'
Is een screening voor longkanker nuttig?
Van den Bruel: 'In Nederland was er de Nelson-studie, waaraan ook België heeft deelgenomen. Uit die studie komt naar voor dat dankzij een CT-scan van de longen, longkanker in een veel gunstiger stadium kan worden ontdekt. Hierdoor wordt de kans om aan deze ziekte te overlijden met 26 procent verlaagd. Al heb ik wel mijn bedenkingen bij dat hoge cijfer.'
Ramaekers: 'Met een screening van longkanker bij rokers kom je meteen ook in een ethische discussie terecht. Longkanker is vaak enkel nog behandelbaar als die in een vroeg stadium gevonden wordt. Maar tegelijkertijd is screenen op longkanker een heel kostelijk verhaal en sterft vandaag één op de twee rokers als gevolg van zijn rookgedrag. Ik denk dan ook dat we vooral meer moeten gaan inzetten op preventie en dus rookstop.'
Van den Bruel: 'Het is ook bewezen dat een roker die stopt veel meer gezondheidswinst boekt dan dat je die persoon gaat screenen op longkanker door het roken.'
Prostaatkanker is de meest voorkomende kanker bij mannen. Moeten mannen zich massaal laten screenen?
Ramaekers: 'Van alle screenings staat die voor prostaatkanker het meest ter discussie. Op een bepaald moment werden er meer PSA-testen (een bloedtest om prostaatkanker op te sporen, nvdr) uitgevoerd door individuele artsen, dan dat er baarmoederhalsuitstrijkjes werden gedaan. En dat terwijl er voldoende studies zijn die uitwijzen dat de huidige PSA-test, die al wat ouder is, een slechte test is om de snel groeiende prostaatkankers te onderscheiden van de heel traag groeiende kankers. Als we dus niet goed met die screening van prostaatkanker omgaan, gaat dat sowieso tot overbehandeling leiden. En nodeloos iemand zijn prostaat verwijderen, heeft zware gevolgen. De nevenwerkingen en complicaties, zoals incontinentie en impotentie, zijn immers niet te onderschatten. Daarom dat heel wat huisartsen, maar ook urologen, nu regelmatig het principe van watchful waiting toepassen en afwachten hoe de kanker verder evolueert. Een goede zaak.'
Waarom laten dan toch zoveel mannen zich vandaag nog testen op prostaatkanker?
Ramaekers: 'Er zijn nog altijd heel wat artsen die dat systematisch doen, omdat ze dat in het verleden altijd zo gedaan hebben. Daarnaast mag je ook niet vergeten dat heel wat verzekeringsmaatschappijen bij het afsluiten van bijvoorbeeld een schuldsaldoverzekering, nog altijd verplicht om zo'n PSA-test vragen.'
Van den Bruel: 'Ook in onze praktijk vragen mannen nog naar een PSA-test. Ik probeer hen dan altijd zo goed mogelijk in te lichten en verwijs hen door naar een website. Daar staat bijvoorbeeld te lezen dat maar 4 op de 20 mannen met een verhoogd PSA uiteindelijk prostaatkanker krijgt. Als prostaatkanker ontdekt wordt, hoeft die ook niet altijd behandeld te worden, omdat prostaatkanker meestal zo langzaam groeit. Maar het is natuurlijk uiteindelijk de patiënt die de beslissing neemt of hij voor screening kiest of niet.'
Ramaekers: 'Dat laatste is heel belangrijk. De boodschap van ons symposium is niet: Laat je niet screenen. De boodschap is: Laat je goed informeren vooraleer je je laat screenen.'
